Walenty Wańkowicz, Public domain, via Wikimedia Commons
„Miej serce i patrzaj w serce”
Adam Mickiewicz
W grudniu 2021 roku Sejm Rzeczypospolitej ogłosił listę patronów roku 2022. Warto już na samym wstępie zauważyć, iż z uwagi na wyjątkowość roku 2022 obfitującego w szereg ważnych wspomnień z życia wybitnych postaci oraz wydarzeń kulturowo-naukowo-literackich, wspomniana lista jest stosunkowo bogata i zarazem różnorodna. W tym kontekście mamy tutaj nazwiska uczonych, pisarzy, poetów i jednocześnie interesującą epoką literacką oraz przypomnienie powołania w Warszawie Instytutu Pedagogiki Specjalnej.
Wśród postaci, którym Sejm RP w sposób szczególny proponuje się przyjrzeć wnikliwiej, znajdują się: Józef Wybicki, Maria Konopnicka, Ignacy Łukasiewicz, Józef Mackiewicz, Maria Grzegorzewska i Wanda Rutkiewicz. Z kolei wybrany okres literacki to polski romantyzm. Uznając trafność dokonanego wyboru patronów roku 2022, w tym miejscu przywołajmy przynajmniej najbardziej istotne informacje w interesującej nas kwestii.
Józef Rufin Wybicki (1747-1822) herbu Rogala był pisarzem i politykiem. Napisał on słowa Pieśni Legionów Polskich we Włoszech, która stała się później hymnem narodowym Mazurkiem Dąbrowskiego. W okresie powstania wielkopolskiego w roku 1806 był żywo związany z tym regionem. W Poznaniu w Krypcie Zasłużonych obok serca generała Henryka Dąbrowskiego znajduje się także serce tego wybitnego poety i patrioty zarazem.
Maria Konopnicka (1842-1910) była poetką okresu realizmu, nowelistką i krytyczką w jednej osobie. Swoją twórczość adresowała w dużej mierze do młodszego czytelnika, bo któż z nas nie pamięta „Krasnoludków i sierotki Marysi” czy znanych nowel „Nasza Szkapa” i „Mendel gdański”? Poetka jest także autorką słynnej „Roty”: „Nie rzucim ziemi skąd nasz ród, nie damy pogrześć mowy…” Oprócz utworów napisanych dla dzieci i o wydźwięku patriotycznym, Konopnicka jest także znana z twórczości refleksyjnej, tzw. quasi-filozoficznej, podejmującej ważkie tematy natury egzystencjalno-moralnej, co czyni m.in. w utworze „A jak poszedł król na wojnę…”
Ignacy Łukasiewicz (1822-1882) był farmaceutą i przedsiębiorcą, znanym najbardziej z wynalezienia lampy naftowej. Zainspirowany przez niego blacharz Adam Bratkowski wykonał prototyp pierwszej lampy i tym sposobem 31 lipca 1853 roku zabłysło światło wydobyte z nafty. Zaiste, było to swoisty krok milowy dla rozwoju zarówno przemysłu krajowego, jak i ogólnoświatowego.
Józef Mackiewicz (1902-1985) był dziennikarzem, publicystą politycznym i pisarzem. W swojej twórczości jest przede wszystkim znany jako ostry i bezkompromisowy krytyk Związku Radzieckiego. Co więcej, jest także oskarżycielem bestialskiego mordu dokonanego przez Sowietów na polskiej elicie w Lesie Katyńskim. Makabrycznego odkrycia polskich grobów dokonali Niemcy w lipcu 1943 roku. Pisarz na zaproszenie okupanta i za zgodą polskich władz udał się do Lasu Katyńskiego i to, co tam ujrzał, opisał szeroko w „Gońcu Codziennym” w wywiadzie „Widziałem na własne oczy”.
Kolejną postacią będącą patronem bieżącego roku jest pedagog, psycholog i zarazem twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce Maria Grzegorzewska (1888-1967). Jako pierwsza w naszym kraju podjęła systematyczne badania nad pedagogiką osób niepełnosprawnych. W roku 2022 obchodzimy 100-lecie powołania Instytutu Pedagogiki Specjalnej, który został przekształcony na Akademię Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.
Na liście patronów roku 2022 znajduje się również wybitna sportsmenka i alpinistka Wanda Rutkiewicz (1943-1992), której wyprawa na Kanczendzongę zakończyła się tragiczną śmiercią w dniu 13 maja 1992 roku. W rzeczy samej Wanda Rutkiewicz wyniosła polski alpinizm na szczyty tak wysokie, jak przykładowo Himalaje, które bezgranicznie ukochała i gdzie znalazła swoje przeznaczenie.
Oprócz przedstawionych powyżej wybitnych w swoich dziedzinach postaci, w centrum naszej uwagi jest także obecnie romantyzm polski. Niewątpliwie, jest to podyktowane okrągłą rocznicą 200-lecia wydania „Ballad i romansów” autorstwa Adama Mickiewicza (1798-1855), które po raz pierwszy ukazały się w Wilnie w roku 1822. Jednak jak się wydaje, nie tylko wspomnienie pierwszego wydania tomu poezji wieszcza narodowego było pretekstem do uznania roku 2022 Rokiem Polskiego Romantyzmu. Już przed sztandarowym wierszem „Romantyczność” Mickiewicz cytuje fragment utworu „Hamlet” angielskiego dramaturga Wiliama Szekspira (1564-1616): „Zdaje mi się, że widzę… gdzie? Przed oczyma duszy mojej.” Patronów roku 2022 wyróżniają właśnie empatia wobec innych oraz pasja w podejmowanych działaniach, którą w psychologii określa się słowem flow, oznaczającym uniesienie.
Idea patrona roku posiada swoje niezbywalne walory: patriotyczno-kulturowe i edukacyjne. W takim ujęciu w Wielkopolskiej Wojewódzkiej Komendzie Ochotniczych Hufców Pracy w Poznaniu w pierwszym rzędzie skoncentrowanej na ważnym i złożonym, a jednocześnie niezwykle delikatnym procesie wychowywania młodzieży, tego rodzaju inicjatywy, jak nagłośnienie postaci patrona roku jest interesujące tak w szeroko rozumianym wymiarze kulturowym, jak i ogólnoedukacyjnym.
Autor: Marek Kwiecień