Bedipoz, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Poznań został wyzwolony 23 lutego 1945 roku w wyniku wielkiej operacji militarnej wiślano-odrzańskiej. Generalnie rzecz ujmując, operacja ta rozpoczęła się już w październiku 1944 roku uderzeniem zmasowanych sił 1. i 2. Frontu Białoruskiego przy współudziale 1.i 4. Frontu Ukraińskiego. Dowódcą tej gigantycznej operacji zmierzającej w kierunku Warszawy był marszałek ZSRR Gieorgij Żukow. Obok marszałka Żukowa należy wymienić jeszcze dowódcę 1. Pancernej Armii Gwardyjskiej generała Michaiła Katukowa oraz dowódcę 8. Pancernej Armii Gwardyjskiej generała Wasilija Czujkowa. W tej operacji militarnej Armia Radziecka wystawiła ok. 100 tys. żołnierzy walczących wraz polskimi żołnierzami w sile ok. 5 tys. Niemcy wystawili ok. 15 tys. żołnierzy regularnych oraz członków tzw. Volkssturmu, czyli cywilnych zmilitaryzowanych sił pomocniczych.
Niemcy w dniu 20 stycznia 1945 roku ogłosili Poznań twierdzą obronną, czyli fortem. Pierwszym dowódcą był generał major Heinz Deindl. Głównym bastionem faszystów została Cytadela dowodzona przez generała majora Ernsta Matterna. W dniu 21 stycznia 1945 roku w Poznaniu ofensywę rozpoczął 1. Front Ukraiński dowodzony przez marszałka Iwana Koniewa.
Począwszy od 25 stycznia, trwały zacięte i krwawe walki o miasto. Pierwsze zostały wyzwolone spod okupacji hitlerowskiej dzielnice południowe i zachodnie, tzn. Dębiec, Wilda, Łazarz, Grunwald i Jeżyce. W dniu 16 lutego wojska radzieckie stanęły naprzeciw Cytadeli. Generalny szturm sowietów na Cytadelę odbył się w nocy z 22 na 23 lutego i doprowadził do bezwarunkowej kapitulacji faszystów, na mocy której o godzinie szóstej rano generał Mattern wraz z 23 tysiącami żołnierzy poddał się do niewoli.
W trakcie trwania II wojny światowej Poznań został zniszczony w 55 %, zdewastowano 5,8 tys. budynków oraz 360 obiektów przemysłowych. Natomiast w trakcie operacji wyzwalania miasta zginęło ok. 6 tys. żołnierzy radzieckich i 700 Polaków. Po stronie okupanta straty wynosiły ok. 3 tys. żołnierzy niemieckich i 100 węgierskich. Do niewoli zabrano ok. 15 tys. jeńców.
Włodarze Poznania w roku 1945 dzień wyzwolenia pragnęli uczcić poprzez nadanie jednej z ulic właśnie nazwy 23 Lutego jako symbol upamiętniający tę historyczną chwilę. Ulica ta jest położona w dzielnicy Stare Miasto i biegnie od Placu Cyryla Ratajskiego w kierunku wschodnim. Warto wspomnieć o pewnym zawirowaniu wokół samej nazwy, kiedy 27 grudnia 2017 roku została przemianowana na ulice Janiny Lewandowskiej. Ostatecznie jednak decyzją Sądu Administracyjnego z 22 marca 2018 roku w dniu 13 listopada 2018 roku ponownie powrócono do nazwy 23 Lutego.
Wielkopolska Wojewódzka Komenda Ochotniczych Hufców Pracy w Poznaniu jest instytucją powołaną między innymi do wychowywania młodzieży oraz przekazywania młodym ludziom wartości patriotycznych. Wydaje się zatem, że kształtowanie historycznej pamięci jest czymś szczególnie istotnym. W tym kontekście, przypomnienie ważnych dat z dziejów naszej Ojczyzny i rodzinnego miasta zarazem jest właśnie doskonałą lekcją patriotyzmu. Młodzież, która dobrze zna dzieje własnego kraju i poniesionych krwawych ofiar w imię wolności z pewnością będzie wiernie podążać śladami tych, dla których Polska i mowa ojczysta są bezcennymi wartościami, których nie możemy zamienić na inne – choćby najbardziej nęcące. I właśnie w takim konkretnym kontekście patriotycznym w Wielkopolskiej Wojewódzkiej Komendzie OHP młodzież poznaje historię Polski.
Tekst: Marek Kwiecień