250 lat temu powstała Komisja Edukacji Narodowej (KEN), właśc. Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór Mająca. Był to centralny organ władzy oświatowej w Polsce, zależny tylko od króla i Sejmu, powołany w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przez Sejm Rozbiorowy 14 października 1773. Wnioskodawcą powołania KEN był król Stanisław August Poniatowski, za zgodą rosyjskiego posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego Ottona Magnusa von Stackelberga. Komisja Edukacji Narodowej była zarazem pierwszą w Polsce jak i w całej Europie władzą oświatową o charakterze współczesnego ministerstwa oświaty publicznej. Komisja została powołana głównie dlatego, że do 1773 roku edukacja podstawowa i średnia były w Rzeczypospolitej organizowane przez zakon jezuitów. Taki system edukacji nakierowany był przede wszystkim na kształcenie w zakresie teologii katolickiej przy pomocy łaciny, przy czym inne przedmioty były traktowane jako uboczne i podrzędne. System ten cechował swoisty konserwatyzm i nietolerancja wobec niekatolików, a jednocześnie oderwanie od realnych potrzeb edukacyjnych. W rezultacie po skończeniu szkół jezuickich trzeba było w krótkim choć po części nagradzać, co się w przeciągu strawionych lat opóźniło. W 1773 roku zakon jezuitów został rozwiązany przez papieża Klemensa XIV, co w Polsce groziło upadkiem edukacji, ale też dało impuls do głębokich reform szkolnictwa. Komisja powstała formalnie na mocy uchwały Sejmu z 14 października 1773. Przejęła dawne majątki skasowanego zakonu jezuitów. Zasługi KEN dla szkolnictwa: • stworzenie od podstaw systemu szkół średnich, dokonanie zmian w szkolnictwie • opracowanie nowych programów nauczania w duchu umiarkowanego oświecenia • utworzenie seminariów skierowanych dla nauczycieli • publikacja nowatorskich podręczników szkolnych – w sumie wydano 30 podręczni-ków, z czego 17 publikacji miało charakter podręczników, 6 książek pomocniczych, takich jak słowniki, wypisy oraz tablice logarytmiczne. Część z nich wydane po raz pierwszy stworzyło polską terminologię naukową takich dziedzin jak fizyka, mate-matyka, chemia, logika, gramatyka. • dokonywanie reformacji szkolnictwa • utworzenie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych • wprowadzenie m.in. historii naturalnej • wprowadzenie elementów wychowania fizycznego • zaczęto nauczać w języku polskim – nauka w języku łacińskim była zakazana. Dzień Edukacji Narodowej jako polskie święto oświaty i szkolnictwa wyższego usta-nowione w 1972 roku, określone ustawą – Karta praw i obowiązków nauczyciela jako Dzień Nauczyciela. Od 1982 roku na mocy ustawy Karta Nauczyciela obchodzone jako Dzień Edu-kacji Narodowej.. Upamiętnia rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej, która zosta-ła utworzona w dniu 14 października 1773 roku. O święcie swoich nauczycieli pamiętała młodzież z Ochotniczego Hufca Pracy w Jaworze, która pracami wykonami w trakcie zajęć koła plastycznego podziękowała za trud, wyrozumiałość, cierpliwość w trudnym procesie edukacyjnym. Nasze życzenia skierowaliśmy również do Dyrekcji Szkoły, pedagogów, kie-rowników szkolenia praktycznego, nauczycieli przedmiotów – słowem do wszystkich, któ-rzy są naszymi „mistrzami” na niwie nauki.
Tekst – Andrzej Kowalik
Zdjęcia – Andrzej Kowalik – starszy wychowawca OHP Jawor, Monika Sikorska – Komendant OHP Jawor.
Na zdjęciach : Młodzież z Chojnowa, Złotoryi i Jawora w trakcie obchodów dnia Edukacji Narodowej.
Tekst – na podstawie informacji z Wikipedii
